Czym jest kwasica cukrzycowa – objawy, leczenie

Kwasica cukrzycowa – czym jest?

Diabetycy narażeni są na kwasicę cukrzycową. Stan ten stanowi ostre powikłanie cukrzycy i realne zagrożenie dla życia pacjenta. Nieleczona lub niewłaściwie leczona kwasica ketonowa może prowadzić do wystąpienia śpiączki cukrzycowej, a nawet śmierci. Zgodnie z obecnymi danymi cukrzycowa kwasica ketonowa może dotyczyć pacjentów z każdym typem cukrzycy. Standardowo jednak najczęściej występuje ona w przypadku cukrzycy typu 1.

Rozpoznanie kwasicy ketonowej następuje wtedy, gdy w organizmie brakuje insuliny. Wówczas pobieranie glukozy we krwi jest nieefektywne. Konsekwencją tego może być hiperglikemia, czyli stan, w którym we krwi jest nadmiar glukozy i jednocześnie brakuje jej w komórkach organizmu. Kolejne etapy to zaburzenia elektrolitowe i kwasica metaboliczna. Energia produkowana jest z tkanki tłuszczowej. Występuje zjawisko lipolizy, czyli rozkładu tłuszczów. Efektem ubocznym całego procesu są ciała ketonowe, które produkuje wątroba. Odkładają się one w organizmie. Ciała ketonowe mają kwaśny odczyn i negatywnie wpływają na funkcjonowanie całego organizmu. W ten sposób dochodzi do rozwoju kwasicy ketonowej.

Przyczyny kwasicy ketonowej

Najczęstszą przyczyną występowania kwasicy ketonowej jest nieleczona lub niewłaściwie leczona cukrzyca typu 1. Niewłaściwe leczenie obejmuje m.in. nieodpowiednie przyjmowanie insuliny, przerywanie leczenia, brak przyjęcia insuliny czy też nierozpoznanie cukrzycy. To bardzo poważny problem, ponieważ w samej Polce może być nawet milion pacjentów z niezdiagnozowanym schorzeniem.

Pacjenci korzystający z osobistej pompy insulinowej muszą zwrócić szczególną uwagę na jej obsługę i stan techniczny. Ewentualna usterka, w tym m.in.: zagięte wkłucie, pęknięty dren czy rozładowana bateria, zwiększa ryzyko zaburzenia przyjmowania insuliny i ryzyko występowania kwasicy ketonowej.

Inne przyczyny niedoboru insuliny i powstawania ciał ketonowych to m.in.:

• nadużywanie alkoholu;
• ostre zapalenie trzustki;
• stany zwiększonego zapotrzebowania na insulinę (np. udar mózgu, zawał mięśnia sercowego i inne);
• różnego rodzaju infekcje;
• ciąża.

Kwasica ketonowa jako sygnał cukrzycy

Co ciekawe kwasica ketonowa często świadczy o rozwoju cukrzycy u pacjenta. Zdecydowanie rzadziej występuje u osób, które mają już zdiagnozowane schorzenie i stosują się do zaleceń lekarskich. Pod tym względem dużym zagrożeniem jest funkcjonowanie z niezdiagnozowaną cukrzycą. Niepokojące objawy należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem i przeprowadzić niezbędne badania diagnostyczne.

Jakie są objawy kwasicy ketonowej?

Trudność w rozpoznaniu kwasicy cukrzycowej polega na tym, że jej objawy na początku łatwo pomylić z infekcją dróg pokarmowych lub zatrucia. Pierwsze objawy tego problemu metabolicznego to:

• nudności;
• bóle brzucha;
• wymioty;
• pogorszone samopoczucie;
• bóle w klatce piersiowej;
• zawroty głowy.

Objawy odwodnienia

Na dalszym etapie kwasicy ketonowej pojawia się odwodnienie organizmu z takimi charakterystycznymi symptomami jak m.in.:

• ból głowy;
• nadmierne pragnienie;
• suchość w jamie ustnej;
• częste oddawanie moczu;
• osłabienie i zmęczenie organizmu.

Powyższe objawy związane są z tym, że organizm próbuje walczyć z nadmiernym stężeniem glukozy we krwi. Jedną z metod walki jest pobudzenie ośrodka pragnienia w mózgu. Automatycznie przekłada się to na większą ilość przyjmowania płynów i zwiększone oddawanie moczu. Mimo wszystko ilość oddawanego moczu jest większa niż ilość przyjmowanych płynów, co prowadzi do odwodnienia.

Inne charakterystyczne objawy

Wśród innych charakterystycznych objawów kwasicy ketonowej należy m.in. zapach acetonu z ust. Jest to związane bezpośrednio z występowaniem ciał ketonowych. W ich składzie znajduje się aceton, który wypychany jest z organizmu przez płuca. Zapach ten można porównać również do odoru zgniłych jabłek. Pacjenci z kwasicą mają również problem z przyspieszonym i głębokim oddechem, który następnie jest płytki. To tzw. oddech Kussmaula lub oddech kwasiczy. Kolejny objaw to zaczerwienienie policzków związane bezpośrednio z rozszerzaniem się naczyń krwionośnych. Symptom ten nazywany jest rumieńcem kwasiczym.

Jak zareagować na pierwsze objawy kwasicy ketonowej?

Ze względu na to, że kwasica ketonowa jest niebezpiecznym powikłaniem cukrzycy i stanowi bezpośrednie zagrożenie życia diabetyka, należy reagować błyskawicznie. Po zaobserwowaniu negatywnych objawów należy niezwłocznie wezwać pogotowie. Jeżeli chory zachował przytomność, to należy podawać mu wodę z cytryną. Preparat ten ma właściwości odkwaszające. Woda z cytryną wyrównuje poziom jonów w organizmie pacjenta, co jest niezwykle ważne. Płyn powinien być podawany w niewielkich ilościach, najlepiej łyżeczką.

Wysoka śmiertelność kwasicy ketonowej

Niestety kwasica cukrzycowa co roku zbiera śmiertelne żniwo. Śmiertelność choroby wynosi nawet 5-10%. Brak reakcji lub nieodpowiednie leczenie kwasicy ketonowej prowadzi do śpiączki cukrzycowej, a nawet śmierci. Ta spowodowana jest przez obrzęk mózgu. W przebiegu choroby obserwuje się zaburzenia świadomości wywoływane przez obecność ciał ketonowych, które działają bardzo toksycznie na mózg. Udzielenie pierwszej pomocy jest niezwykle ważne i zmniejsza ryzyko przykrych konsekwencji kwasicy cukrzycowej.

Jak wygląda diagnostyka lekarska?

Wystąpienie kwasicy ketonowej diagnozuje się na podstawie badań medycznych. Podstawowe z nich to: morfologia, gazometria, badanie moczu i oznaczenie stężenia glukozy. Gazometria to badanie, które pomaga w wykryciu ewentualnych zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie. Kwasica ketonowa jest potwierdzana wtedy, gdy badania wskazują na takie wyniki jak: stężenie wodorowęglanów w osoczu <15 mmol/l lub pH < 7,3. Do tego poziom glukozy we krwi musi wynosić więcej niż 250 mg/dl (14 mmo/l). Badanie moczu pozwala na wychwycenie obecności ciał ketonowych w organizmie.

Testy paskowe do mierzenia acetonu

Każdy pacjent może w aptece kupić testy paskowe. Służą one do pomiaru acetonu w moczu. Pomagają w szybkim wykryciu ciał ketonowych w moczu oraz negatywnych przemian metabolicznych. Warto, aby diabetycy regularnie przeprowadzali tego typu test w domowych warunkach. Jego wyniki mogą być powodem do niezwłocznego udania się do lekarza.

Leczenie kwasicy ketonowej

Za każdym razem kwasica cukrzycowa powinna być leczona w szpitalu. Tam pacjent obejmowany jest profesjonalną opieką medyczną. Podstawą jest uzupełnienie niedoboru insuliny, którą podaje się dożylnie. Ma to na celu wyrównanie glikemii. W zależności od indywidualnego przypadku, tego typu leczenie może trwać nawet dwa dni. Równolegle do tego pacjentowi podaje się elektrolity i płyny dożylnie, aby doprowadzić do równowagi organizmu. Jeżeli stwierdzi się poważne zaburzenia kwasowo-zasadowe, to lekarze mogą zdecydować się na wdrożenie dwuwęglanu sodu.

Leczenie chorób towarzyszących

Zdarza się, że kwasica ketonowa powodowana jest przez współistniejące choroby towarzyszące. Zadaniem lekarza jest trafne zdiagnozowanie problemu zdrowotnego oraz leczenie chorób towarzyszących. W ten sposób minimalizuje się ryzyko występowania kwasicy ketonowej i zwiększa się bezpieczeństwo pacjenta.

Czy należy zmieniać terapię przy cukrzycy?

Kwasica ketonowa pojawia się również u osób, u których leczenie cukrzycy nie daje satysfakcjonujących efektów. Wówczas zadaniem lekarza jest wyprowadzenie pacjenta ze stanu zagrożenia życia. Kolejnym krokiem jest analiza dotychczas stosowanej terapii. Dotyczy to m.in. dawkowania i sposobu podawania insuliny. Jeżeli istnieje taka konieczność, to lekarz modyfikuje sposób leczenia cukrzycy. Wszystko po to, aby zminimalizować ryzyko ponownego wystąpienia kwasicy ketonowej.

Kwasica nie tylko przy cukrzycy

Choroba może występować na skutek nadmiernego spożycia alkoholu. Dzieje się tak bardzo rzadko, jednak kwasica ketonowa może nie mieć bezpośredniego związku z cukrzycą. Innym powodem występowania tego stanu zagrożenia życia może być dieta głodowa i brak dostarczania organizmowi niezbędnych składników odżywczych.

Czy da się wyleczyć kwasicę ketonową?

Szybka reakcja pozwala na skuteczne doprowadzenie do równowagi w organizmie. Wówczas wyrównuje się stężenie glukozy we krwi oraz normalizuje zaburzenia kwasowo-zasadowe i wodno-elektrolitowe. Pod tym względem da się skutecznie wyjść z kwasicy cukrzycowej.

Kwasica ketonowa w ciąży

Choć cukrzyca ciążowa jest relatywnie częsta, o tyle kwasica ketonowa jest jej bardzo rzadkim powikłaniem. Nadmierny poziom ciał ketonowych w organizmie kobiety ciężarnej może być powodowany przez kilka czynników. Wpływ na to mają m.in.:

• nadmierne wymioty (zwłaszcza w I trymestrze);
• nadmierny wysiłek fizyczny;
• niewłaściwa dieta i błędy żywieniowe;
• choroby tarczycy;
• stosowanie wybranych leków.

W związku z tym nie zawsze bezpośrednio wskazuje to na problemy z cukrzycą lub kwasicą ketonową. Dla bezpieczeństwa jednak pacjentka powinna pozostawać w regularnym kontekście z lekarzem prowadzącym i poddawać się badaniom medycznym.

Kwasica ketonowa u dzieci

Kwasica ketonowa stanowi poważne zagrożenie dla dzieci. Szacuje się, że w Polsce nawet co trzecie dziecko z dopiero co rozpoznaną cukrzycą jest w stanie kwasicy. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się niemowlęta i dzieci w wieku przedszkolnym. Jest to związane z tym, że w przypadku małych dzieci obserwuje się dużą dynamikę zmian w ich organizmie, w tym zmian biochemicznych. Rodzice powinni dokładnie monitorować sytuację swoich pociech i w przypadku jakichkolwiek podejrzeń, niezwłocznie zgłosić się do lekarza prowadzącego.

Jak postępować po wyjściu z kwasicy?

Wyjście z kwasicy ketonowej to połowa sukcesu. Pacjent powinien mieć świadomość tego, że wciąż grozi mu zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej. Lekarz na podstawie badań ustala szczegółowe postępowanie dla osoby chorej, w tym sposób leczenia. Obejmuje ono m.in.: poprawę techniki podawania dawki insuliny czy też stosowanie diety cukrzycowej. Ponadto pacjent powinien regularnie przeprowadzać badania diabetologiczne w celu weryfikacji poziomu stężenia glukozy we krwi. Częstotliwość badań ustalana jest przez lekarza na podstawie indywidualnych predyspozycji pacjenta.

Czy da się uniknąć kwasicy cukrzycowej?

Każdy diabetyk jest zagrożony wystąpieniem kwasicy cukrzycowej. Może do niej dojść m.in. w przebiegu ostrej infekcji organizmu. Kwasica to jedno z najgroźniejszych powikłań cukrzycy. Staranna profilaktyka minimalizuje ryzyko wystąpienia choroby. W jej ramach należy regularnie kontrolować poziom stężenia glukozy we krwi, odbywać regularne wizyty kontrolne, dostosowywać dawkowanie insuliny do potrzeb pacjenta oraz dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu.

Prawidłowe leczenie cukrzycy ma znaczenie

Duże znaczenie ma prawidłowe leczenie cukrzycy. Pacjent powinien postępować zgodnie ze wskazówkami lekarza prowadzącego. Kluczem jest regularne przyjmowanie insuliny zgodnie z harmonogramem oraz stosowanie właściwej diety i aktywności fizycznej. Jeżeli pacjent w trakcie leczenia obserwuje niepokojące objawy, to należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Jest to związane z tym, że w przebiegu cukrzycy dochodzi do zmian dawkowania insuliny. Dzieje się to na skutek zmian zachodzących w organizmie, a także jego reakcją na insulinę. Zadaniem terapii jest utrzymanie stężenia glukozy we krwi na właściwym poziomie. Odstępstwo od wskazań lekarskich zwiększa ryzyko kwasicy ketonowej i innych groźnych powikłań.

Recepta online a cukrzyca

Leczenie cukrzycy wymaga długotrwałego przyjmowania leków. Przepisanie preparatu odbywa się w gabinecie stacjonarnym na podstawie badań. Kontynuację dostępu do leków można zapewnić sobie w ramach zdalnych konsultacji medycznych. Na naszym portalu https://nachorobe.pl/ przygotowaliśmy usługę recepty online. Polega ona na wypełnieniu formularza medycznego i wskazaniu dotychczas przyjmowanego preparatu. Recepta online to wygodne rozwiązanie. Nasz specjalista zapozna się z Twoim zgłoszeniem. Jeżeli uzna to za uzasadnione, to wystawi e-receptę na zakup leków. Jeżeli jednak podejrzewasz u siebie kwasicę ketonową, to niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem lub udaj się do szpitala. W przypadku cukrzycy zachęcamy do skorzystania z naszych usług. Zadbamy o Twoje zdrowie i bezpieczeństwo.