Czy powinniśmy się obawiać małpiej ospy?

Czym jest małpia ospa?

Choroba ta znana jest już od kilkudziesięciu lat. Wirus małpiej ospy odkryto w 1959 roku w Kopenhadze, gdy badaniom poddano znajdujące się tam małpy. Przez wiele lat choroba atakowała tylko zwierzęta i nie stanowiła realnego zagrożenia dla ludzi. Choroba klasyfikowana jest jako odzwierzęca, czyli zoonoza. Za jej występowanie odpowiada wirus ospy małpiej należący do rodziny Poxviridae i rodzaju Orthopoxvirus.

Sama nazwa może być nieco myląca. Choć pochodzi od małp, to jednak gatunkiem będącym największym rezerwuarem wirusa ospy małpiej są gryzonie, w tym przede wszystkim szczury i wiewiórki.

Kiedy odkryto pierwszy przypadek ospy małpiej u człowieka?

Po raz pierwszy zakażenie małpią ospą wykryto u człowieka 1 września 1970 roku. Wówczas obecność wirusa małpiej ospy potwierdzono w organizmie niespełna rocznego dziecka w Demokratycznej Republice Konga w Afryce. Przez kilkadziesiąt lat sporadyczne przypadki zakażeń wirusem ospy małpiej rejestrowano w krajach środkowej i zachodniej Afryki.

Jak dochodzi do zarażenia?

Ze względu na to, że choroba ma charakter odzwierzęcy, to najczęściej do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt człowieka z zainfekowanym zwierzęciem. Za rozprzestrzenianie się choroby odpowiadają najczęściej wiewiórki, szczury i inne gryzonie. Do zarażenia może dochodzić na kilka możliwych sposobów. To m.in.: kontakt człowieka z płynami ustrojowymi, zmianami skórnymi lub krwią zwierzęcia, poprzez pogryzienie, czy też drogą kropelkową od człowieka. Co ciekawe przy ospie małpiej do zarażenia może dojść zarówno w przypadku kontaktu człowieka z żywym, jak i z martwym zwierzęciem.

Inkubacja wirusa ospy małpiej w organizmie pacjenta trwa długo. Zazwyczaj od momentu zakażenia małpią ospą, do wystąpienia pierwszych objawów mija od kilku dni nawet do trzech tygodni. Klasyczne objawy chorobowe utrzymują się do 5 tygodni od zarażenia.

Możliwość zarażenia drogą kropelkową powodem do obaw

W przypadku małpiej ospy większym powodem do niepokoju jest możliwość rozprzestrzeniania się choroby drogą kropelkową. Obecnie ludzie zyskali coraz więcej możliwości w zakresie swobodnego transportu nie tylko między krajami, ale także między kontynentami. W związku z tym choroba może migrować jeszcze szybciej i małpią ospę można złapać w wielu miejscach. Odpowiednio kontrolowana choroba zakaźna powoduje mniejsze zagrożenie, dlatego tak ważne jest przeprowadzanie dokładnych badań, a także izolacja wszystkich potwierdzonych przypadków małpiej ospy.

Małpia ospa – objawy

Przy małpiej ospie pacjenci borykają się z podobnymi objawami, które pojawiają się również w przypadku ospy prawdziwej. Osoby cierpiące na ospę małpią zazwyczaj uskarżają się na takie objawy ogólne jak:

• wysoka temperatura;
• bóle głowy;
• bóle mięśniowe;
• dreszcze;
• bóle pleców;
• powiększenie węzłów chłonnych;
• osłabienie organizmu;
• złe samopoczucie.

Po kilku dniach występują dalsze objawy małpiej ospy, czyli charakterystyczne zmiany skórne, w tym swędząca wysypka. Ta pojawia się często w obrębie twarzy, a następnie stopniowo przenosi się na pozostałe części ciała. Zaczyna się od płaskich i niewielkich przebarwień skóry, jednak z czasem pojawiają się na niej pęcherzyki wypełnione ropą i płynem surowiczym. Po głównej fazie zaczynają zmieniać się w krosty i zasychać, tworząc strupy. W niektórych przypadkach na skórze pacjenta mogą pozostawać blizny i przebarwienia, które znikają w perspektywie kilku lat. Przebieg choroby z wysypką trwa do 4 tygodni.

Jak wygląda wysypka przy ospie małpiej

Wysypka jest podobna do tej, która występuje przy ospie prawdziwej. Plamy i zmiany skórne na początku pojawiają się na twarzy i w jej obrębie. Stopniowo wraz z przebiegiem choroby przechodzą na inne części ciała pacjenta, w kierunku rąk i nóg. Plamki zmieniają się w grudki i pęcherzyki, które mogą być wypełnione ropą lub płynem surowiczym. Z czasem zasychają i odpadają od skóry w postaci strupów.

Czy powinniśmy obawiać się małpiej ospy?

Choć nie jest to bardzo groźna choroba, to jednak pod żadnym pozorem nie możemy jej lekceważyć. Badania nad nią wciąż są prowadzone, dlatego nie można z dużą skutecznością ocenić ryzyka pandemicznego oraz ewentualnych skutków znacznej migracji wirusa. Obecnie śmiertelność szacuje się na poziomie od 1 do 10%, czyli w negatywnym scenariuszu jest stosunkowo duża.

Jednocześnie małpia ospa klasyfikowana jest jako choroba samoograniczająca się. Oznacza to, że w przypadku wielu pacjentów przechodzi samoistnie. Standardowo stosuje się przy niej leczenie objawowe, w tym m.in. leki przeciwwirusowe i łagodzące świąd.

Czy małpia ospa może powodować powikłania?

O ile sama małpia ospa zazwyczaj ma łagodny przebieg i nie stanowi dużego zagrożenia dla ludzi, to jednak większym powodem do niepokoju mogą być ewentualne powikłania zdrowotne. Podobnie jak inne choroby infekcyjne ospa małpia może powodować m.in.:

• zapalenie płuc;
• uszkodzenia narządów;
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Choroba największe zagrożenie stanowi dla osób, które cierpią na obniżoną odporność, w tym zmagają się z zakażeniem HIV lub są w trakcie leczenia chorób nowotworowych. Wówczas małpia ospa staje się automatycznie groźną chorobą zakaźną. Wszystkie osoby z niedoborami odporności znajdują się w grupie ryzyka. Znajdują się w niej również kobiety w ciąży oraz małe dzieci.

Jakie są różnice pomiędzy ospą małpią i prawdziwą?

Tak naprawdę obie jednostki chorobowe są bardzo podobne do siebie. W wielu przypadkach rozróżnienie ich bez specjalistycznych badań jest niemożliwe. Dlatego w ramach diagnostyki rekomenduje się wykonywanie badań opartych o metody genetyczne. Główną różnicą jest nieco łagodniejsza wysypka przy odmianie małpiej. Ponadto aż 90% pacjentów ma powiększone węzły chłonne, a w przypadku osób chorujących na ospę prawdziwą odsetek ten jest zdecydowanie niższy.

Czy są szczepionki przeciw ospie małpiej?

Współczesna medycyna nie wynalazła jeszcze skutecznej szczepionki przeciwko małpiej ospie. Do lat 80. XX wieku bardzo dużą popularnością cieszyła się szczepionka przeciwko ospie prawdziwej, jednak wówczas w Polsce zaniechano obowiązkowych szczepień. Stało się to na skutek badań przeprowadzanych przez WHO i określenie przez nią ospy prawdziwej jako choroby, która nie zagraża społeczeństwu. W związku z tym szczepionka przeciw ospie prawdziwej ma charakter dobrowolny. Co ciekawe, może ona minimalizować również ryzyko zachorowania na ospę małpią. Wszystko dlatego, ze pomiędzy oboma wirusami występuje wiele podobieństw.

Warto się szczepić

Ze względu na to, że szczepionki przeciwko ospie prawdziwej wykazują skuteczne działanie w minimalizowaniu ryzyka zakażenia ospą małpią, warto pomyśleć o ich przyjęciu. W ten sposób można zwiększyć odporność i zabezpieczyć się przed chorobą oraz groźnymi powikłaniami. Przyjęcie szczepionki rekomenduje się osobom, które na co dzień mieszkają w Afryce lub planują podróż na ten kontynent. Dzięki temu zabezpieczyć się nie tylko przed wirusem ospy prawdziwej, ale również zwiększysz swoją ochronę przed wirusem małpiej ospy.

Ospa wietrzna a ospa małpia

W tym wypadku obie choroby nie mają ze sobą nic wspólnego, poza podobną nazwą. Wietrzna ospa, czyli popularna wiatrówka, jest wywoływana przez inny typ wirusa. Odpowiadają za nie szkodliwe wirusy z rodziny Herpesviridae. Oznacza to, że szczepienie przeciwko ospie wietrznej nie jest skuteczne w przypadku małpiej ospy. Ponadto wiatrówka dotyka przede wszystkim osoby w wieku dziecięcym i z reguły ma łagodny przebieg. Każdego roku choruje na nią w Polsce nawet do 200 tysięcy dzieci. W przypadku ospy wietrznej jej leczenie jest pod kontrolą i choroba wykazuje niezwykle niską śmiertelność.

Na czym polega leczenie małpiej ospy?

Podstawowe leczenie polega na łagodzeniu objawów ospy małpiej. Stosuje się te same medykamenty, co przy leczeniu ospy prawdziwej. To przede wszystkim leki przeciwwirusowe oraz preparaty łagodzące świąd i wysypkę. Ponadto rekomenduje się stosowanie maści, które przyspieszają gojenie i minimalizują ryzyko występowania blizn po zakończeniu choroby. Zadaniem lekarzy jest trafne zdiagnozowanie ogniska małpiej ospy, a także odizolowanie pacjenta od społeczeństwa. Dzięki temu ogranicza się migracje wirusa pomiędzy różnymi osobami. Choć choroba z reguły ma łagodny przebieg i charakter samoograniczający się, to czasem niezbędne jest wdrożenie leczenia szpitalnego.

Do odkażania zmian skórnych stosuje się powszechnie dostępne preparaty, w tym m.in. Oktaseptal, czy Octenisept. Jeżeli występuje gorączka, to zaleca się przyjmowanie paracetamolu. Po rozpoznaniu choroby wdraża się terapię z lekiem tekowirymat. Szczegółowe wytyczne w zakresie jego przyjmowania przekazuje lekarz.

Czy jest się czego bać?

Tak naprawdę małpia ospa przez kilkadziesiąt lat nie stanowiła realnego zagrożenia dla europejskiej populacji. Standardowo pojedyncze jej przypadki diagnozowane były w Afryce zachodniej i centralnej. Wyjątek od tej reguły stanowił rok 2003, kiedy to zarejestrowano łącznie 63 przypadki zachorowań poza Afryką. Następnie zagrożenie minęło i choroba sama ustąpiła. Niestety w 2022 roku skala zachorowań zaczęła się wymykać spod kontroli.

Do tej pory zdiagnozowano już kilka tysięcy przypadków zachorowań w Europie, w tym powyżej 100 w Polsce. WHO oceniło zagrożenie pandemiczne jako średnie, ponieważ choroba utrzymuje swoją bardzo niską śmiertelność. Większość pacjentów przechodzi ją łagodnie. Mimo wszystko choroba została objęta szczególną kontrolą, aby weryfikować jej zagrożenie dla ludzkości i szansę jej przejście w stan światowej pandemii, tak jak to było przy koronawirusie.

Obecnie nie mamy powodów do strachu. Charakterystyka małpiej ospy sprawia, że ryzyko dla populacji określane jest na niskim poziomie. Dla własnego bezpieczeństwa powinno się stosować podstawowe metody i środki ochrony osobistej u osób, które opiekują się zakażonymi. Takie działanie będzie wystarczające do tego, aby zabezpieczyć się przed zakażeniem. Warto unikać bezpośredniego kontaktu z osobami chorymi. Standardowo należy postępować tak jak w przypadku wirusa ospy prawdziwej. W zapobieganiu ospie małpiej nie stosuje się dodatkowych zabiegów.

Zachęcamy do skorzystania z naszych usług

Pamiętaj o tym, że nie każda wysypka skórna świadczy od razu o małpiej ospie. Bardzo często dolegliwości takie występują jako reakcja alergiczna na kontakt organizmu z alergenem. Wówczas rekomenduje się przyjmowanie leków przeciwalergicznych, a także stosowanie dedykowanych maści. W przypadku zdiagnozowanej alergii leki może wystawić nasz specjalista w ramach usługi recepty online. To wygodne i szybkie rozwiązanie, dzięki któremu zaoszczędzisz cenny czas i nerwy. Zapraszamy do wybrania dolegliwości oraz przyjmowanego leku, wypełnienia formularza medycznego oraz opłacenia usługi. W odpowiedzi na to lekarz sprawdzi Twoje zgłoszenie. Jeżeli będzie to uzasadnione, to zostanie wystawiona e-recepta na zakup dedykowanych leków. Zachęcamy do skorzystania z usług https://nachorobe.pl/. E-receptę zrealizujesz w dowolnie wybranej aptece.

Czym jest recepta e-recepta?

E-recepta to nowoczesny dokument, który z powodzeniem zrealizujesz w dowolnie wybranej aptece. Dzięki temu systemowi wystarczy podać farmaceucie czterocyfrowy kod lub papierowy wydruk, a także swój numer PESEL. Zakupu leku mogą dokonać również bliscy chorej osoby, co jest dużym ułatwieniem. Zachęcamy do kontaktu z naszymi specjalistami i skorzystania ze zdalnej konsultacji medycznej w formie recepty online. To wygodne i szybkie rozwiązanie. Zadbamy o Twoje zdrowie i bezpieczeństwo.